Demografia historyczna

Badania z zakresu demografii historycznej mają w Białymstoku już długą tradycję. Ich początku można szukać już w latach 70., gdy na seminarium prof. Andrzeja Wyczańskiego powstawać zaczęły prace magisterskie dotyczące kwestii takich jak funkcjonowanie rodziny chłopskiej czy struktura społeczeństwa staropolskiego. Z seminarium tego wywodzi się prof. Cezary Kuklo, który w kolejnych publikacjach analizował funkcjonowanie rodziny w osiemnastowiecznej Warszawie (poświęcony temu był doktorat nagrodzony w 1990 przez Association Internationale d’Histoire Economique), sytuacji kobiet samotnych w społeczeństwie staropolskim, ludziom starym. Z czasem tematykę demograficzną podejmować zaczęli także inni badacze zatrudnieni w Białymstoku, co doprowadziło do powstania licznego zespołu o międzynarodowym znaczeniu. Prof. Marzena Liedke bada demografię elit Wielkiego Księstwa Litewskiego i Korony, dr Piotr Guzowski demografię szlachty i chłopów, dr Radosław Poniat funkcjonowanie dołów społecznych w XVIII i XIX w., dr Piotr Łozowski rodzinę mieszczańską na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Do tego doliczyć też trzeba aktywność badawczą osób niezatrudnionych wprawdzie na uniwersytecie, ale uczestniczących w projektach i seminariach naukowych oraz doktorantów przygotowujących prace o tematyce demograficznej.

O osiągnięciach grupy białostockiej świadczy zarówno jego pozycja instytucjonalna (prof. Kuklo jest od lat przewodniczącym Zespołu Demografii Historycznej PAN, zarówno on jak i kilku innych pracowników wchodzi lub wchodziło w skład redakcji „Przeszłości Demograficznej Polski” – kluczowego czasopisma dziedzinowego), jak i jej osiągnięcia naukowe. Książka Cezarego Kuklo „Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej” stanowi podstawowy podręcznik akademicki do demografii historycznej, często cytowany w Polsce i poza nią. Członkowie grupy publikują w ważnych czasopismach: „History of the Family”, „Journal of Family History”, „Historická demografie”, „European Journal of Population”, zdobywają granty z NCN i NPRH, prezentują wyniki badań na konferencjach międzynarodowych.

Cechą charakterystyczną badań prowadzonych w Białymstoku jest ich szeroki zakres chronologiczny (od średniowiecza do XIX wieku) oraz terytorialny (obok Podlasia i Mazowsza, także Wielkie Księstwo Litewskie, Małopolska i Wołyń). Obok klasycznych tematów poruszanych przez demografów historycznych: struktury ludności, procesów demograficznych, funkcjonowania rodzin i gospodarstw domowych, wiele uwagi poświęca się tu związkom między demografią a gospodarką, geografią i środowiskiem naturalnym.